Kruszewo (Kruševo), zlokalizowane na wysokości ok. 1350 m n.p.m., jest najwyżej położonym miastem na terenie Macedonii (a dokładniej Macedonii Północnej, zgodnie z ostatnią zmianą nazwy). Większość osób odwiedza go ze względu na znajdujący się tam park pamięci zwany Makedonium. Jednak oprócz wizyty przy pomniku warto również zaplanować spacer po samym Kruszewie, jak i zawitać do kilku atrakcji położonych w jego bliskim sąsiedztwie.
Śliwkowe wzgórze
Po wizycie w Makedonium oraz śniadaniu z widokiem na jeziorko postanowiliśmy udać się na wzgórze z wielkim, metalowym krzyżem i powiewającą przy nim macedońską flagą. Szybka konsultacja z mapą pozwala nam namierzyć drogę prowadzącą w tamtym kierunku. Po kilku minutach jazdy orientujemy się, że specjalnie do krzyża doprowadzono piękną, dość nową, asfaltową szosę. Dociera ona również do niższego, niewielkiego wzniesienia z niedużym pomnikiem. Śliwkowe wzgórze (Brdu Sliva), bo o nim mowa, było świadkiem jednej z ważniejszych bitew powstania Ilinden. 12 sierpnia 1903 r. ok. 50 powstańców stoczyło walki z 3000 osmańskich żołnierzy. Jak łatwo się domyślić, wszyscy rebelianci polegli. Ich heroiczny czyn został upamiętniony w 1963 r., gdy w miejscu, gdzie stoczona została bitwa, postawiono pomnik. Z Kruszewa można do niego dojechać dosłownie w kilka minut. Wokół monumentu również wiedzie asfaltowa droga w formie pętli, skąd podziwiać można pierwsze, całkiem rozległe widoki.
Wzgórze z Krzyżem
Po objechaniu Śliwkowego Wzgórza dookoła, udajemy się prosto pod dumnie dominujący nad okolicą krzyż. Asfaltowa szosa najpierw wspina się po odkrytym terenie, następnie wiedzie przez las, by doprowadzić do nowo wybudowanego Monastery Wniebowzięcia. Przy nim wita nas…Piękny Pan. Za dużo wyjaśniać nie będziemy, po prostu spójrzcie na poniższe zdjęcie. (Edit: Okazało się, że z racji braku znajomości macedońskiej sceny muzycznej, nie rozpoznawaliśmy się w nim Tose Proeskiego, który sporą część życia mieszkał z Kruszewa.).
Nie wiemy, czy Piękny Pan ma robić za apostoła, Chrystusa czy pielgrzyma. W każdym razie zachwycił nas na tyle mocno, że zatrzymaliśmy się przy nim na dłużej. Kiedy już wyszliśmy z lekkiego szoku, pojechaliśmy dalej, bezpośrednio na szczyt wzniesienia. Na jego wierzchołku stoi wielki krzyż, wokół którego stworzono placyk z ławeczkami. Poniżej znajduje się parking, przy którym powiewa macedońska flaga. Ponieważ tego dnia strasznie wiało, mogła nam się pokazać w pełnej krasie. Co ciekawe, asfaltowa szosa schodzi poniżej parkingu i nagle się urywa. Po co poprowadzono ją dalej, zamiast zakończyć ją przy parkingu? Tego nie wiemy. Ale wiemy jedno, z wysokości ponad 1800 m n.p.m. możemy podziwiać piękną panoramę Kruszewa, gór Baba czy okolic Prilepu. Mimo nie najlepszej widoczności i tak krajobraz robi na nas spore wrażenie. Byłoby jeszcze piękniej, gdyby tak strasznie nie wiało i nie było tak zimno. Ale jak widać nie można mieć wszystkiego.
Kruszewo i spacer z psem
Po widokowych doznaniach na dwóch wzgórzach zjeżdżamy z powrotem do Kruszewa. Parkujemy w centrum, nieco poniżej komisariatu policji. Ciekawostką odnośnie miasta jest to, że wprost z niego wychodzi wyciąg krzesełkowy, którym dotrzeć można do centrum narciarskiego. Tamtejsze stoki przypadną do gustu początkującym narciarzom.
Musimy przyznać, że Kruszewo jest niesamowicie malowniczo położone. Niestety nie należy do miejsc łatwych do życia i funkcjonowania. Wąskie uliczki i strome podjazdy to codzienność dla jego mieszkańców. Tradycyjne domy z czerwonymi, spadzistymi dachami tworzą spójną całość, której tłem stanowią porastające okolicę lasy. W trakcie naszego spaceru, na niewielkim placyku, dołącza do nas czarny pies. Robi za naszego przewodnika. Najpierw doprowadza nas do kościoła Jana Baptysty, a później do kościoła św. Mikołaja. Pilnuje, żebyśmy za nim podążali i co jakiś czas nas zaczepia, żeby go pogłaskać. Niestety nie mogliśmy mu w odpowiedni sposób podziękować za przewodnickie usługi, gdyż nie mieliśmy ze sobą żadnego jedzenia. Ale może chociaż został odpowiednio przez nas wygłaskany.
Mečkin Kamen
Kruszewo pomnikami stoi. W przenośni i dosłownie. Bo po opuszczeniu miasta w kierunku południowym, czeka na Was jeszcze jeden, ciekawy monument. Kryje się on pod nazwą Mečkin Kamen. W tym samym czasie, gdy doszło do walk na Śliwkowym Wzgórzu, 18 partyzantów broniło miasta na terenach położonych na południe od Kruszewa. Podobno, kiedy skończyła im się amunicja, zaczęli w osmańskich żołnierzy ciskać kamieniami. W 1983 r. zdecydowano o budowie pomnika. Ukazuje on rosłego mężczyznę, który z bojową miną trzyma nad głową wzniesiony głaz. U jego stóp znajdują się litery, które układają się w napis: Wolność lub śmierć. Za projekt pomnika odpowiadał Dimo Todorovski. Podobno podczas jego tworzenia zainspirował się postacią Pitu Guli – przywódcy powstańców. Do Mečkin Kamen wiedzie częściowo asfaltowa, częściowo szutrowa droga. Tuż obok pomnika znajdują się tereny piknikowe, są wiaty, ławeczki czy grille.
Przy drodze do Mečkin Kamen znajduje się natomiast punkt startowy dla paralotniarzy. Kruszewo słynie z doskonałych warunków do uprawiania tego sportu. Po mojej przygodzie z lotem paralotnią w Gudauri (KLIK), mój apetyt na kolejne, widokowe loty mocno się zaostrzył. A panorama rozciągająca się z okolic Kruszewa i Mečkin Kamen jest naprawdę niesamowicie imponująca. I kiedy tak siedzieliśmy i gapiliśmy się na otaczające nas góry, zaczęliśmy się zastanawiać, czemu do Kruszewa dotarliśmy dopiero teraz. Ale doszliśmy do wniosku, że na pewno jeszcze tam wrócimy. W szczególności, że znaleźć tam można szlaki piesze i rowerowe, a ja chętnie poleciałabym na paralotni.
Wszystkie opisane w tekście miejsca znajdziecie na poniższej mapie.
A jeśli Kruszewa Wam mało, to obejrzyjcie nasz film, w którym zobaczycie zarówno miasto, jak i Makedonium oraz górę z krzyżem.
