Buzłudża i przełęcz Szipka, czyli co kryje Stara Płanina?

Stara Płanina to pasmo górskie mające 530 km długości. W dużej mierze przebiega przez terytorium Bułgarii, przecinając ją z zachodu na wschód. Chyba każdy, kto trafia do tego kraju, prędzej czy później odwiedza to pasmo. Jeśli nie po to, by po nim wędrować, to w celu zobaczenia najsłynniejszych pomników tam się znajdujących. Swoistym symbolem Starej Płaniny jest bez wątpienia Buzłudża (bułg. Бузлуджа). Ten futurystyczny pomnik znany jest nie tylko w Bułgarii, ale również poza jej granicami. Jego bliskim sąsiadem jest monument, a zasadniczo cały park pamięci obok przełęczy Szipka. Oba te miejsca można odwiedzić w ciągu jednego dnia. Czy warto?

Z Kazanłyku na przełęcz Szipka

Dolinę Róż odwiedzamy pod koniec maja 2021 roku. Jest wyjątkowo parno i duszno, a nad okolicą zaczynają kłębić się ciemne chmury. Zatrzymujemy się na chwilę w Kazanłyku, czyli stolicy tego pachnącego olejkiem różanym regionu. Mimo upału miasto tętni życiem, a w jego centrum kłębi się sporo ludzi. Chwilę spacerujemy, ale temperatura dość szybko sprawia, że chcemy uciec w góry. Naszym pierwszym celem jest przełęcz Szipka wznosząca się na wysokości 1185 m n.p.m. Przebiega przez nią droga nr 5 (E85) uznawana za najważniejszą szosę łączącą północ z południem Bułgarii. Po opuszczeniu granic Kazanłyku początkowo przecina wyżynny teren, by po chwili zacząć się wspinać po zboczach Starej Płaniny. Tego dnia ruch jest raczej niewielki. Dlatego szybko docieramy na przełęcz.

Pomnik Wolności

Po dojechaniu na przełęcz kierujemy się na prawo, gdzie na parkingu zostawiamy auto. To tu zaczyna się park pamięci, który wzniesiono dla upamiętnienia tych, którzy zginęli podczas bitwy pod Szipką, wokół której latem 1877 r. rozegrały się decydujące walki podczas rosyjsko-tureckiej wojny o wyzwolenie. Pierwszy etap wędrówki to pokonanie schodów mających 900 stopni. Wiodą przez zadrzewiony teren, więc w trakcie marszu nie można niestety podziwiać widoków. Ale te pojawiają się w momencie, gdy staje się na ostatnim od góry stopniu. Wtedy wychodzi się na otwartą przestrzeń, która pozwala spojrzeć na główny element parku pamięci, jakim jest Pomnik Wolności (Паметник на свободата). Stanął on na szczycie Szipka w 1934 roku. Ma kształt sporego obelisku ze ściętym czubkiem. Nad wejściem do wieży stoi ogromny lew z brązu o długości 8 m i wysokości 4 m, a po pozostałych stronach wieży wymienione są miejsca wielkich bitew – Szipka, Stara Zagora, Sheynovo. We wnętrzu pomnika urządzono coś na kształt muzeum/domu pamięci. Ponieważ dotarliśmy tam późnym popołudniem, muzeum właśnie się zamykało. Przy monumencie sakramencko wieje, ale widoki są naprawdę zachwycające.

Trasa Szipka-Buzłudża

Choć Szipka i jej pomniki nas zaintrygowały, to w Starą Płaninę przyjechaliśmy z innego powodu. Naszym głównym celem była Buzłudża. Pomnik ten chcieliśmy odwiedzić od wielu lat. M.in. za sprawą teledysku do piosenki Riddles zespołu Kensington. Prawda jest też taka, że to bardzo popularny cel wycieczek, bo co by nie pisać, Buzłudża jest miejscem wyjątkowym. Z Szipki wiedzie do niej asfaltowa droga. Fakt, mocno dziurawa na niektórych odcinkach, ale przejezdna. Głównie poprowadzona jest po zalesionych zboczach. Ale co jakiś czas otwierają się widoki w stronę Doliny Róż. Pierwszy przystanek robimy obok pomnika ukazująca dwie ogromne dłonie trzymające zapalone pochodnie. Z placyku rozciągającego się przed nim doskonale widać nasz główny cel, czyli Buzłudżę.

Skąd się wzięła Buzłudża?

Patrząc na ten ogromny pomnik stojący na szczycie Hadżi Dimityr można odnieść wrażenie, że to kosmici postanowili go umieścić w tym właśnie miejscu. Architekturą przypomina bowiem statek kosmiczny, z którego wyrasta ogromna wieża. Jednak to nie przybysze z innej galaktyki są odpowiedzialni za ten projekt, lecz… Georgij Stoiłow – bułgarski architekt, który zaprojektował też inne pomniki na terenie kraju oraz pracował nad urbanistycznym zagospodarowaniem Sofii.

Dom-Pomnik Komunistycznej Partii Bułgarii stanął w miejscu, w którym w 1891 roku odbył się Kongres Buzłudżański. To właśnie w jego trakcie powołano do życia Bułgarską Partię Komunistyczną pod wodzą Todora Żiwkowa. Monument miał więc upamiętniać kongres, jak i samego wodza. Prace nad pomnikiem rozpoczęły się w 1974 roku. I to rozpoczęły się z rozmachem. Bowiem… na dzień dobry wysadzono wierzchołek wzniesienia, co obniżyło go o 9 metrów. Budowa całości trwała 7 lat (była przerywana huraganowym wiatrem, jaki zwykle tu wieje) i pochłonęła ogromne środki finansowe.

Architektura

Jak już wspominaliśmy, Buzłudża ma mocno futurystyczną architekturę. Niższa część, w formie spodka ma średnicę 42 m. Niegdyś jej wnętrze było imponujące – bowiem wypełniały ją zaprojektowane z rozmachem mozaiki (składające się z milionów elementów i zajmujące powierzchnię 1000 m²). Drugim elementem pomnika jest pylon mający 75 m wysokości.

Obecnie Buzłudża jest malowniczą ruiną. Do jej wnętrza jeszcze jakiś czas temu dało się „włamać”. Obecnie, ze względów bezpieczeństwa (budynek się osypuje) całość jest zamknięta i niedostępna zwiedzającym. Ponieważ dach spodka częściowo się zawalił, grupa pasjonatów postanowiła zawalczyć o zabezpieczenie cennych mozaik. I choć Buzłudża należy do państwa, to całość prac renowacyjnych finansowana jest z prywatnych środków.

Buzłudża z naszej perspektywy

Wspomniana wcześniej asfaltowa droga doprowadza bezpośrednio pod sam pomnik. Mamy pewne trudności, by wysiąść z auta, bowiem wiatr jest tak silny, że trudno otworzyć drzwi. To niweczy nasz niecny plan zebrania ujęć z drona. Dodatkowo, nad Doliną Róż i dalej, na południe od niej, krążą ciemne i groźnie wyglądające chmury. To mobilizuje nas do szybkiego przemarszu wokół pomnika. Z bliska prezentuje się naprawdę monumentalnie. Wrażenia potęguje wiatr przeciskający się przez różne szczeliny i wygrywający smętną melodię o dawnej świetności tego miejsca. Oczywiście Dom-Pomnik najlepiej prezentuje się z dystansu. Dlatego warto przespacerować się na sąsiednie wzniesienie z krzyżem i łopoczącą na wietrze flagą Bułgarii. Co też czynimy. Choć pogoda do idealnych nie należy, to nie żałujemy, że w końcu odwiedziliśmy Buzłudżę.

Szipka i Buzłudża praktycznie

• Zarówno park pamięci na przełęczy Szipka, jak i Buzłudżę możecie na spokojnie odwiedzić w ciągu jednego dnia.
• Dysponując większą ilością czasu możecie rozważyć wycieczkę pieszą lub rowerową pomiędzy oboma monumentami. Ale wtedy lepiej dysponować całym dniem.
• Droga wiodąca z Szipki do Buzludży ma 12 km długości, jest asfaltowa, ale dziurawa. Więc nie pokonuje się jej zbyt szybko.
• Pomiędzy Szipką a Buzłudżą poprowadzone są szlaki, w tym Kom-Emine.
• Poniżej drugiego pomnika działa schronisko Chata Buzłudża Nowa. Nieopodal znajdziecie też hotel i pensjonat.
• Sporo osób decyduje się na dziki nocleg tuż obok pomnika. Chodziło nam to po głowie, ale przy huraganowym wietrze nie rozłożylibyśmy ani namiotu dachowego, ani zwykłego.

Uważacie ten artykuł za pomocny? Chcecie wesprzeć naszą twórczość? Jeśli tak, to możecie nam postawić wirtualną kawę. Dziękujemy!