Słoweniec zapytany o to, jakie regiony znajdują się w jego kraju odpowie: Region pizzy, region sznycla i region gulaszu. W tym jednym stwierdzeniu kryje się sporo prawdy na temat słoweńskiej kuchni, która stanowi swoistą mieszankę wpływów krajów ościennych. Choć nie tylko włoskie, austriackie czy węgierskie smaki odnajdziemy wśród dań serwowanych w tym niewielkim kraju. Słoweńska kuchnia posiada dania typowe tylko dla niej, a także te powszechne na całym Półwyspie Bałkańskim. Na co więc warto się skusić?
Słoweńska kuchnia dla wegetarian
Ponieważ jestem wegetarianką, to mój wywód na temat słoweńskiej kuchni rozpocznę od dań bezmięsnych. I tu niestety mam złą wiadomość dla wszystkich osób, które preferują kuchnię roślinną/pozbawioną mięsa. Słowenia ma dla nas bardzo mało do zaoferowania. Sztandarowym daniem wegetariańskim jest tutaj štrukli. Może być przygotowane z ciasta filo, francuskiego czy np. mąki gryczanej, a następnie nadziewane serem, grzybami, warzywami czy owocami. Są też wersje mięsne, ale te spotykałam rzadziej. Są zatem opcje wytrawne, jak i na słodko. I mogę Wam zagwarantować, że w większości restauracji na hasło danie wegetariańskie, na 99% zostanie Wam zaproponowane štrukli. Oczywiście jest ono bardzo smaczne, ale po tygodniu na pewno Wam się znudzi. Na szczęście słoweńska kuchnia ma do zaoferowania całkiem sporo najróżniejszych zup. Wiosną próbowałam przepysznej zupy szparagowej oraz z czosnku niedźwiedziego. Jesienią natomiast zupy grzybowej oraz dyniowej. Wśród wege dań zwykle znajdziecie też risotto. Ponieważ słoweńska kuchnia bazuje na sezonowo dostępnych produktach, to risotto, w zależności od pory roku będzie z innymi dodatkami. W menu zwykle też można znaleźć ocvrt sir, czyli smażony lub grillowany, biały, słony ser. Bez trudu znaleźć też można dania na bazie kaszy gryczanej, która przez długi czas uznawana była za produkt dla ubogich, a obecnie z racji jej prozdrowotnych właściwości jest jedzona przez wszystkich.
štrukli na kila sposobów
Kasza gryczana z grzybami i kwaśną śmietaną
Sałatki zwykle podawane są bez przypraw/oliwy/octu. Te dodaje się samodzielnie.
Jedno z ładniejszych dań jakie jadłam – carpaccio z cukinii
Risotto ze szparagami, czyli wiosenny hit
Pyszne zupy
Słowenia produkuje także bardzo smaczne sery
Dania mięsne
Słoweńska kuchnia niewątpliwie przypadnie do gustu osobom jedzącym mięso. Ponieważ sama nie miałam okazji go spróbować, stąd poniższe opisy będą bazować na wrażeniach Marka. Słowenia przede wszystkim kiełbasą stoi. I to kiełbasą niezwykłą, bo mającą pozytywną opinię… NASA. Kranjska Klobasa to produkt o długiej historii. Jej receptura powstała w XIX w. i od tego czasu nie została zmieniona. W Słowenii tylko 15 (lub według innego źródła 11) certyfikowanych producentów może ją wytwarzać. W jej skład wchodzi wieprzowina najwyższej jakości, czosnek, słoweńska sól i pieprz. Kiełbasa została przebadana przez NASA i zabrana w kosmos przez Sunitę Wiliams – astronautkę o słoweńskich korzeniach. W trakcie naszej słoweńskiej kuchni Marek mógł skosztować języka wołowego, tradycyjnego gulaszu czy też dania z jelenia. Mięsa zwykle były miękkie, soczyste, czasem podane w towarzystwie aromatycznych sosów.
Kiełbasa
Język Wołowy
Jeleń i štrukli
Zamiast deski serów, talerz mięs
Tradycyjne ziemniaki, ze skwarkami
Bałkańskie akcenty?
Słoweńska kuchnia ma też bałkańskie akcenty. W większości piekarni, do których zaglądaliśmy, miały w ofercie burki. Zwykle dostępne były te z nadzieniem serowym, mięsnym oraz a’la pizza. Najlepszego burka jedliśmy w Velenje, które w Słowenii zwane jest Małą Bośnią. Mieszka tam bowiem dużo osób pochodzących z Bośni i Hercegowiny. Burek był tam wyśmienity, a zamówione przez Marka ćevapy są podobno najlepsze w całej Słowenii. Prawda jest jednak taka, że tych bałkańskich akcentów nie ma w tym kraju aż tak dużo.
Słodkości
Oczywiście słoweńska kuchnia to również słodkości. Najbardziej znanym ciastem w Słowenii jest potica. W domach zwykle piecze się ją na specjalne okazje, np. na święta, urodziny itd. Ale prawda jest taka, że w cukierniach i kawiarniach dostać ją można przez cały rok. Oczywiście Słoweńcy podkreślają, że domowe potice są najlepsze, a każda szanująca się pani domu lub szanujący się pan domu, ma swój sekretny przepis na to ciasto. Czym zatem jest potica? To tak naprawdę ciasto drożdżowe, które może być nadziewane orzechami, serem czy makiem (ogólnie znanych jest prawie 80 różnych nadzień do tego deseru). W Słowenii spróbować można również Kaiserschmarrn, które wywodzi się z Austrii, ale popularnością cieszy się również poza jej granicami. Po słoweńsku nazywa się cesarski praženec lub šmorn. To tak naprawdę naleśnik lub omlet na słodko, który w trakcie smażenia został porwany na kawałki. Zwykle podaje się go z powidłami i posypuje cukrem pudrem. Moim zdaniem ciężko go nazwać deserem, gdyż jego porcje są ogromne i w moim przypadku nieźle się sprawdzał jako danie obiadowe. Wśród deserów króluje również strudel. Najczęściej występuje w wersji z jabłkami, ale jadłam też go z jagodami, orzechami i paroma innymi nadzieniami.
Potica i Marek w najbardziej widokowej kawiarni w Lublanie
Kaiserschmarrn
Restauracje w Słowenii, które polecamy
W Słowenii znaleźć można mnóstwo lokali na naprawdę wysokim poziomie. Trzeba się jednak liczyć z tym, że ceny w nich również będą wysokie. Generalnie musieliśmy się mocno nagimnastykować, aby znaleźć restaurację, w której zjemy za mniej niż 20 € za nas dwoje. Poniżej znajdziecie listę lokali, które możemy w 100% polecić:
- Klobasarna, Ciril-Metodov trg 15, Lublana – street foodowa restauracja specjalizująca się w Kranjskiej Klobasie. Oprócz niej można tam zjeść zupę w wersji z kiełbasą lub bez.
- Vodnikov Hram, Vodnikov trg 2, Lublana – tradycyjna, słoweńska kuchnia oparta na sezonowo dostępnych produktach.
- Pizzeria Gorenc, Koroška cesta 59, Kranj – bardzo dobra pizza, przystępne ceny, idealne miejsce na przystanek w trasie.
- Gostišče Draga, Begunje na Gorenjskem 142 – knajpka położona w dolinie powyżej Begunje, blisko rzeki i w otoczeniu lasu. Serwowane są tu tradycyjne, słoweńskie dania, w tym np. mięso jelenia czy ryby.
- Lectar – pensjonat, restauracja i muzeum piernika, Linhartov trg 2, Radovljica – miejsce magiczne, w którym można naprawdę poczuć się jak w domu. Restauracja serwuje cały przekrój dań słoweńskiej kuchni. Wieczorami codziennie gra tu muzyka – zięć właściciela oraz sam właściciel umilają czas gościom przygrywając tradycyjne, lokalne melodie. W piwnicach budynku działa muzeum, a raczej pracownia, w której produkowane są pięknie zdobione pierniczki.
- Chalet Merjasec, Vogel – jeśli odwiedzicie centrum sportów zimowych Vogel, to koniecznie wpadnijcie do tej knajpki. Polecamy spróbować lokalnych serów oraz lokalnego, sycącego gulaszu.
- Pizzerija PrŠtruklu, Platiševa ulica 1, Cerkno – to nie tylko naprawdę niezła pizzeria, ale wśród dań znaleźć też można dania kuchni słoweńskiej, w tym całkiem spory wybór dań wege.
- Gostilna Kašča, Spodnji trg 1, Škofja Loka – trafiliśmy tam przez przypadek i musimy przyznać, że był to strzał w dziesiątkę. Restauracja znajduje się w podziemiach kamiennego spichlerza, jednego z lepiej zachowanych, średniowiecznych budynków w mieście. W karcie duży wybór lokalnych dań, sporo jest też opcji dla wegetarian, w tym np. smażony, biały ser.
- Restauracja Barkal, Obala 4, Portorož – kuchnia na światowym poziomie, cudowne dania inspirowane kuchnią śródziemnomorską, wyborne wino, piękny widok na morze.
- Gostilna Bujol, Verdijeva ulica 10, Izola – genialne miejsce dla fanów ryb i owoców morza.
- Bistro Grad Štanjel, Štanjel 1a – bezpośrednio na terenie zamku w Štanjel działa restauracja, która serwuje naprawdę wyśmienite dania. To tam jadłam zupę z czosnku niedźwiedziego czy piłam moim zdaniem najlepsze wino w Słowenii czy Terę.
- Gostilna Maribor, Glavni trg 8, Maribor – centrum miasta, wyborne dania kuchni słoweńskiej, ale też włoskiej i austriackiej. Świetne risotto i wyborny strudel.
- Gostilna Ribič, Dravska ulica 9, Ptuj – niestety dość drogo, ale dania naprawdę ciekawe. To taka trochę nowoczesna wersja słoweńskiej kuchni. Mięsożercy i wegetarianie znajdą coś dla siebie. Ale uwaga – porcje są dość małe.
- Mladost, Prešernova cesta 10a, Velenje – typowa kuchnia bałkańska – burki, ćevapy, plejskavice i wiele innych. Prawie tak smacznie, jak w Bośni i Hercegowinie.
- Pekarna Pr’Cepin 2, Lapajnetova ulica 63, Idrija – bardzo dobra piekarnia w Idriji, smaczne burki, spory wybór innych wypieków.
Pomysł na poznawanie słoweńskiej kuchni?
W trakcie naszej wizyty w Lublanie mieliśmy okazję zwiedzać ją kulinarnym szlakiem. Tego typu wycieczki organizuje Visit Ljublana, czyli miejscowa organizacja turystyczna. W trakcie odwiedzicie pięć różnych lokali gastronomicznych, w których spróbujecie pięciu, różnych dań, do których serwowane jest wino, piwo lub nalewki. Przez cały czas będzie towarzyszył Wam przewodnik, a w naszym przypadku rewelacyjna przewodniczka Simona. Opowiedziała nam mnóstwo ciekawostek na temat Lublany, nie tylko tych dotyczących lokalnych kulinariów. I choć początkowo nie byliśmy przekonani do takiej formy zwiedzania miasta, to szybko się okazało, że ma ona mnóstwo plusów. A największym plusem była wizyta w Nebotičnik, czyli słoweńskim drapaczu chmur, dzie na 12. piętrze znajduje się kawiarnia z najpiękniejszym widokiem na Lublanę. Koszt wycieczki to 42 € od osoby. Więcej na stronie Visit Ljublana -> KLIK.
