Muzea bywają różne. Jedne angażują mniej, inne bardziej. Potrafią wywołać całą paletę emocji lub absolutnie zanudzić. Sprawiają, że pamięta się o nich przez lata lub zapomina o nich zaraz po wyjściu. War Childhood Museum w Sarajewie należy do tej pierwszej grupy. Jest to miejsce, które angażuje, wywołuje emocje i sprawia, że po wyjściu człowiek jeszcze przez długi czas rozpamiętuje to, co tam zobaczył. Bowiem twórcy tego muzeum postanowili pokazać wojnę na Bałkanach oraz oblężenie Sarajewa z perspektywy dzieci, których teoretycznie najbardziej beztroskie i najpiękniejsze lata przypadły w najgorszym możliwym czasie.
Najpierw była książka
W 2013 roku opublikowana została książka Djetinjstvo u ratu. Jej głównym założeniem było pokazania dziecięcych, wojennych doświadczeń. W jej tworzeniu wzięło udział ponad 1000 osób, które na jej łamach podzieliły się swoimi wspomnieniami z okresu oblężenia Sarajewa. W ten sposób powstał zbiór dłuższych i krótszych opowiadań, które rysują obraz dzieciństwa przypadającego na czas wojny i okupacji. Po premierze, jaka miała miejsce w Bośni i Hercegowinie, książka została później zaprezentowana w Belgradzie, Grazu i Parlamencie Europejskim w Brukseli. Co następnie poskutkowało tym, że przetłumaczono ją na 6 języków. Książka ta stała się też inspiracją do stworzenia unikatowego na skalę światową muzeum. W styczniu 2017 roku w Sarajewie otworzono bowiem War Childhood Museum. Jest to jedyne na całym globie miejsce, które w 100% poświęcone zostało dzieciom, które dotknęła wojenna zawierucha. Twórcom muzeum zależało na tym, aby nie skupiać się w nim na śmierci, lecz na wspomnieniach tych, którzy przeżyli ten wyjątkowo trudny czas. Cała wystawa powstała na zasadach społecznego zaangażowania, czyli składają się na nią przedmioty podarowane przez zwykłych ludzi, którzy równocześnie zdecydowali się podzielić swoimi wojennym doświadczeniami i wspomnieniami związanymi z tymi konkretnymi rzeczami. Co istotne, w projekt zaangażowane zostały osoby z różnych części Bośni i Hercegowiny, tak, by nie skupiać się jedynie na oblężeniu Sarajewa. War Childhood Museum otrzymało w 2018 roku prestiżową Nagrodę Muzeum Rady Europy, jako Europejskie Muzeum Roku. Czy rzeczywiście warto je odwiedzić?
War Childhood Museum – bo wojna to nie tylko świszczące kule
War Childhood Museum muzeum znajduje się przy ul. Logavina. To znane miejsce, w szczególności dla tych, którzy czytali książkę Barbary Demick W oblężeniu. Życie pod ostrzałem na sarajewskiej ulicy. Muzeum mieści się w stosunkowo nowym budynku, który stoi w podwórzu nieco oddalonym od głównej osi Logaviny. Jednak idąc z centrum łatwo tam trafić, gdyż prowadzą do niego liczne drogowskazy z charakterystycznym logo muzeum – dwójką dzieci trzymających balonik w kształcie granatu.
Po wejściu do muzeum witani jesteśmy przez jego opiekunów, którzy opowiadają nam historię jego powstania oraz wyjaśniają jak wygląda zwiedzanie. Po zakupie biletów (10 KM od osoby) wkraczamy na wystawę. W pierwszej kolejności naszym oczom ukazuje się zawadiacki, pluszowy króliczek z oklapniętym uszkiem. Nie pamiętam mojego brata. Był tylko troszkę starszy ode mnie. Zabrali go z ramion mojej mamy i zabili. Odeszliśmy z naszego domu, nawet bez możliwości zamknięcia drzwi za nami. Później zamieszkaliśmy w obozie dla uchodźców. Ten niebieski króliczek był jedyną rzeczą, która dostarczała mi odrobinę radości. Podobnie zostały opisane inne, zgromadzone w muzeum przedmioty – zabawki, instrumenty muzyczne czy ubrania. Każda z tych rzeczy nosi w sobie emocje, które towarzyszyły ich właścicielom. Każda z tych rzeczy była niemym świadkiem wojny. Każda z tych rzeczy należała do dziecka, które często za ich pomocą starała się zapomnieć o tym całym złu, które działo się wokół. Wystawa porusza, zmusza do refleksji i pochylenia się nad historiami tych, którzy przeżyli. Warto także usiąść na jakieś pół godziny aby obejrzeć film (z napisami w języku angielskim), w którym kilka osób opowiada o swoim dzieciństwie w trakcie wojny.
Plany na przyszłość
Wystawa składająca się na War Childhood Museum nie jest obecnie bardzo duża i jej gruntowne zwiedzanie zajmuje od 40 do 70 min (w zależności, czy będziecie czytać opisy wszystkich przedmiotów oraz oglądać film). Muzeum cały czas przyjmuje przedmioty, więc zapewne będzie się rozrastać. Jednak co najważniejsze, cały projekt związany z dzieciństwem w trakcie wojny nie chce się skupiać jedynie na obszarze Bałkanów. Na jesieni 2018 roku planujemy otworzyć wystawę dotyczącą syryjskich dzieci i ich wojennych doświadczeń. Wojna w Syrii to wciąż niesamowicie palący problem, z którym podobnie jak z wojną na Bałkanach, praktycznie nikt nic nie robi. Chcemy pokazać, że największymi ofiarami tego konfliktu zbrojnego są właśnie dzieci. Wystawa ma mieć swoją premierę w Sarajewie, ale później ma ruszyć w tourné po Europie, ale nie tylko.
War Childhood Museum
(Muzej ratnog djetinjstva)
Logavina 32
Godziny otwarcia: pon.-nd. 11.00-19.00
